(TAP) - Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, trong 10 tháng đầu năm 2024, doanh nghiệp Việt Nam đã xuất khẩu 613,5 nghìn tấn nhân điều chế biến, đạt giá trị 3,6 tỷ USD, tăng 18,7% về khối lượng và 22,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Thành tích này không chỉ khẳng định vị thế số 1 của ngành điều Việt Nam trong suốt hai thập kỷ qua, mà còn tiếp tục củng cố uy tín thương hiệu quốc gia trên thị trường quốc tế.
Giá trị xuất khẩu hạt điều của Việt Nam tăng mạnh tại hầu hết các thị trường lớn. Đặc biệt, thị trường Tiểu vương quốc Arập Thống Nhất ghi nhận mức tăng mạnh nhất lên tới 58,3%. Các thị trường khác như Mỹ, châu Âu cũng tiếp tục tiêu thụ mạnh mẽ điều Việt, nhờ vào chất lượng vượt trội và thương hiệu ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, thị trường Nhật Bản lại chỉ có mức tăng trưởng khiêm tốn 1,1%. Điều này phản ánh sự cạnh tranh gay gắt và yêu cầu khắt khe về chất lượng tại những thị trường tiêu thụ khó tính này.
Ảnh minh họa
Sau một năm 2023 với giá trị xuất khẩu đạt 3,6 tỷ USD, ngành điều Việt Nam đang hướng tới một cột mốc mới trong năm 2024. Dự báo, tổng giá trị xuất khẩu điều Việt Nam có thể đạt từ 4,3 tỷ USD đến 4,5 tỷ USD, thiết lập một kỷ lục mới trong lịch sử. Cùng với đó, Việt Nam không chỉ duy trì vị thế số 1 về xuất khẩu điều chế biến, mà còn ngày càng khẳng định được tiếng nói của mình trong các cuộc đàm phán xác định giá xuất khẩu điều toàn cầu. Hạt điều Việt Nam hiện đã có mặt trên kệ hàng của hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, và kim ngạch xuất khẩu ngành này tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ qua từng năm.
Dù đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều, Việt Nam lại phải đối mặt với một nghịch lý lớn: gia tăng nhập khẩu điều thô từ các quốc gia khác. Trong tháng 10 năm 2024, lượng nhập khẩu hạt điều nguyên liệu ước đạt 160 nghìn tấn với giá trị 243,5 triệu USD, đưa tổng nhập khẩu trong 10 tháng lên tới 2,32 triệu tấn và 2,92 tỷ USD, giảm 7,9% về khối lượng và giảm 0,5% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Điều này cho thấy một thực trạng đáng lo ngại: mặc dù có nhu cầu tiêu thụ lớn và xuất khẩu mạnh mẽ, Việt Nam vẫn thiếu chủ động về nguồn nguyên liệu hạt điều thô trong nước. Các nhà máy chế biến điều tại Việt Nam hiện phần lớn phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ Campuchia, Bờ Biển Ngà, Gana, với thị phần chiếm đến 71,7% tổng lượng nhập khẩu. Điều này không chỉ tạo áp lực về chi phí cho các doanh nghiệp chế biến, mà còn làm gia tăng sự lệ thuộc vào các thị trường cung cấp nguyên liệu quốc tế.
Ảnh minh họa
Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), một trong những vấn đề nghiêm trọng hiện nay là sự thiếu hụt nguyên liệu sản xuất trong nước. Vinacas cảnh báo, nếu không có giải pháp kịp thời, Việt Nam có thể mất dần vị thế dẫn đầu chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt khi các doanh nghiệp FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài) đang ngày càng kiểm soát mạnh mẽ nguồn nguyên liệu điều thô. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhà máy chế biến nhỏ và vừa trong nước, khiến họ có nguy cơ phá sản nếu không thể cạnh tranh về nguồn cung nguyên liệu. Nếu tình hình này tiếp tục, Việt Nam có thể sẽ bị chiếm lĩnh thị trường điều nhân toàn cầu bởi các nhà đầu tư nước ngoài.
Để giải quyết vấn đề trên và đảm bảo sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp điều Việt Nam cần đẩy mạnh chiến lược chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị ngành điều. Điều này không chỉ giúp tăng trưởng xuất khẩu mà còn giảm bớt sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Một giải pháp quan trọng nữa là xây dựng và phát triển các vùng nguyên liệu điều bền vững, nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng cao. Nếu không có một chiến lược phát triển nguồn nguyên liệu bài bản, ngành điều Việt Nam sẽ khó có thể duy trì được đà tăng trưởng và giữ vững vị trí dẫn đầu trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Hoang Nam
Bình luận