(TAP) - Thượng viện Hoa Kỳ đã bỏ phiếu thông qua biện pháp ngăn chặn các quy định khí thải nghiêm ngặt của tiểu bang California, bao gồm lệnh cấm bán xe chạy bằng xăng mới, bắt đầu từ năm 2035. Đây được xem là đòn giáng mạnh vào nỗ lực chuyển đổi xe điện tại bang đông dân nhất Hoa Kỳ, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump thúc đẩy sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Thống đốc California Gavin Newsom tuyên bố sẽ khởi kiện Quốc hội.
Theo Associated Press (AP), các nghị quyết trên được Thượng viện thông qua vào ngày 23/5 vừa qua (giờ địa phương), đồng thời được chuyển tới Nhà Trắng – nơi Tổng thống Donald Trump được dự đoán sẽ sớm ký phê duyệt. Ngoài động thái ngăn chặn lệnh cấm xe sử dụng nhiên xăng mới, 02 biện pháp khác liên quan đến việc chặn quy định của bang California về khí thải từ xe tải và khí nitơ oxit (N2O) gây ô nhiễm – tức những biện pháp từng được Hạ viện phê chuẩn từ đầu tháng, cũng đã được thông qua. Ngay lập tức, chính quyền tiểu bang này đã phản ứng mạnh mẽ với hành động của Quốc hội. Trong một buổi họp báo trước truyền thông, Thống đốc California – ông Gavin Newsom cho rằng, việc làm của Quốc hội là phi pháp cũng như tuyên bố sẽ khởi kiện để bảo vệ quyền lợi. Lãnh đạo địa phương nhấn mạnh, vấn đề không đơn thuần về xe điện (Electric Vehicle, viết tắt: EV) mà còn liên quan đến quyền được kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ môi trường khỏi các tác nhân gây hại.
Kế hoạch xóa bỏ xe sử dụng nhiên liệu xăng, chuyển sang xe điện của California bị đánh giá là thiếu thực tế, tạo gánh nặng cho người tiêu dùng và hệ thống điện quốc gia (Nguồn: Department of Energy)
Tổng chưởng lý California – ông Rob Bonta cũng khẳng định, tiểu bang sẽ kiện để phản đối cách thức đảng Cộng hòa (Grand Old Party, viết tắt: GOP) tại Thượng viện đã sử dụng nhằm vượt qua các thủ tục cản trở để đưa các biện pháp này ra bỏ phiếu. Đại diện cơ quan tư pháp California lưu ý rằng, động thái này có thể làm suy yếu nghiêm trọng nỗ lực giảm ô nhiễm không khí mà tiểu bang đã xây dựng trong nhiều năm. Cũng theo AP, Đảng Dân chủ (Democratic Party, viết tắt: DP) đã chỉ trích hành động của GOP, cho rằng nó chịu ảnh hưởng từ ngành công nghiệp dầu mỏ, đồng thời khẳng định California có quyền đặt ra tiêu chuẩn môi trường riêng sau khi đã được Cơ quan Bảo vệ Môi trường (Environmental Protection Agency, viết tắt: EPA) cấp miễn trừ. Thượng nghị sĩ DP – ông Adam Schiff bày tỏ lo ngại, việc tước quyền này sẽ làm suy giảm khả năng các bang tự bảo vệ người dân thông qua luật pháp riêng. Ở chiều ngược lại, GOP luận luận, các yêu cầu chuyển đổi sang EV là phi thực tế, tạo gánh nặng cho người tiêu dùng và hệ thống điện quốc gia. Thượng nghị sĩ GOP ở bang Wyoming – ông John cho rằng, Hoa Kỳ không thể đáp ứng được những tiêu chuẩn như vậy, kể cả trong vòng một thập kỷ tới.
Kế hoạch loại bỏ xe sử dụng nhiên liệu xăng của California được Thống đốc Newsom công bố từ năm 2020 như một phần của chiến lược giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông. Tuy nhiên, quy định chỉ áp dụng cho xe mới, thay vào đó những loại xe đã qua sử dụng hoặc xe lai sạc điện (Plug-in Hybrid Vehicle, viết tắt: PHV) – tức phương tiện dùng pin sạc, hoặc thiết bị lưu trữ năng lượng khác, vẫn được phép kinh doanh. Vào cuối năm 2024, tức trước khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng, chính quyền người tiền nhiệm Joe Biden đã phê duyệt miễn trừ cho tiểu bang để thực hiện tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn so với quy định liên bang.
Thống đốc California Gavin Newsom nói sẽ khởi kiện Quốc hội để bảo vệ quyền lợi (Nguồn: gov.ca.gov)
Trên thực tế, DP không hoàn toàn đồng thuận đối với kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn EV của California. Trong khi giới lập pháp đảng này phản đối GOP, Thượng nghị sĩ DP của bang Michigan – bà Elissa Slotkin vẫn ủng hộ hành động ngăn chặn lệnh cấm. Giới chức này cho biết, quyết định của bản thân dựa trên trách nhiệm bảo vệ hơn 1 triệu người dân Michigan sống dựa vào ngành công nghiệp ô tô. Trong khi đó, người đứng đầu Liên minh đổi mới ô tô (Alliance for Automotive Innovation) – ông John Bozzella nhận định có một khoảng cách lớn giữa mong muốn của nhà làm luật và thực tế thị trường. Theo chuyên gia, yêu cầu về tỷ lệ EV trong bán hàng hiện nay là không khả thi.
Kelvin Huynh