(TAP) - Chính quyền ông Trump cho biết có thể yêu cầu Tòa án Tối cao (SCOTUS) chặn phán quyết của Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (USCIT) - cơ quan xét xử có thẩm quyền toàn quốc với các vụ kiện hàng hải và thương mại quốc tế. Gần đây, một hội đồng thẩm phán thuộc USCIT đã ngăn hàng loạt thuế quan do lãnh đạo Nhà Trắng ban hành.
Trước đó, vào ngày 29/5, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (United States Court of International Trade, viết tắt: USCIT) tuyên bố các mức thuế quan do Tổng thống Donald Trump ban hành là bất hợp pháp. Theo đó, USCIT đã tiến hành vô hiệu hoá chúng vĩnh viễn. Phán quyết này được đưa ra sau đơn kiện của 05 doanh nghiệp nhỏ, cho rằng lãnh đạo Nhà Trắng lạm quyền khi đơn phương áp thuế toàn cầu, bất chấp chưa được Quốc hội phê chuẩn. Phía nguyên đơn chỉ trích lập luận của ông Trump, nói tình trạng khẩn cấp kinh tế do thâm hụt thương mại là vô căn cứ, khẳng định Đạo luật Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (International Emergency Economic Powers Act, viết tắt: IEEPA) không cho phép Tổng thống tự ý đánh thuế.
Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ tuyên bố ngăn chặn và huỷ vĩnh viễn thuế quan các mức thuế quan do Tổng thống Donald Trump ban hành (Nguồn: United States Court of International Trade)
Ở chiều hướng ngược lại, trong buổi họp báo trước truyền thông chiều cùng ngày (29/5), Thư ký báo chí Nhà Trắng cho biết, chính quyền đã yêu cầu Tòa phúc thẩm liên bang tạm dừng phán quyết của USCIT (tòa án cấp dưới). Trong trường hợp Tòa án liên bang không có động thái, đơn kiến nghị sẽ được chuyển đến Tòa án Tối cao Hoa Kỳ (Supreme Court of the United States, viết tắt: SCOTUS). Phát ngôn viên Nhà Trắng nhận định, việc các thẩm phán bác bỏ mức “thuế quan qua lại” (reciprocal tariffs) đã vượt quá quyền hạn tư pháp, đồng thời lấy mất thẩm quyền mà Tổng thống được người dân giao phó. Bà Leavitt cảnh báo, những quyết định như vậy có thể làm suy yếu uy tín của Washington, D.C. trên trường quốc tế. CNBC News dẫn lời Phó Chánh văn phòng Stephen Miller quan ngại, đất nước đang sống dưới chế độ “chuyên chế tư pháp” (judicial tyranny), mô tả nguy cơ xảy ra một cuộc đảo chính tư pháp ngoài tầm kiểm soát. Trong khi đó, Chiến lược gia trưởng Nhà Trắng, kiêm Cố vấn cấp cao Tổng thống – ông Peter Navarro cho rằng, các thẩm phán này có xu hướng toàn cầu hóa, ủng hộ nhập khẩu.
Phán quyết ngày 29/5 của USCIT đã vô hiệu hóa hàng chục mức thuế trả đũa áp dụng từ đầu năm, vốn được triển khai theo thẩm quyền IEEPA. Các thẩm phán cho rằng, luật pháp không trao cho Tổng thống quyền lực vô hạn. Ngoài việc áp lệnh chặn thuế quan vĩnh viễn, họ cũng ngăn cản mọi điều chỉnh tương lai về những mức thuế liên quan. Đây được cho đòn đau giáng vào chương trình nghị sự thương mại của lãnh đạo Nhà Trắng, khiến chính quyền phải đề nghị đình chỉ thực thi trong thời gian chờ kháng cáo. Cùng ngày 29/5, một thẩm phán liên bang khác tại Washington, D.C. cũng bày tỏ quan điểm cho rằng, nhiều mức thuế của ông Trump là trái pháp luật.
Giới chức Nhà Trắng cho rằng, các thẩm phán đang vượt quá thẩm quyền (Nguồn: X “@WhiteHouse”)
CNBC dẫn lời luật sư Sosun Bae từ Bộ Tư pháp (Department of Justice) lập luận, phán quyết của USCIT cần bị hủy bỏ vì ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và các nỗ lực ngoại giao tế nhị. Bà Bae đồng tình với một số quan chức cấp cao cho rằng, phán quyết có thể phá vỡ thỏa thuận thương mại sơ bộ với Trung Quốc cũng như đe dọa các cuộc đàm phán thương mại của Hoa Kỳ trong tương lai. Với mục tiêu tăng thu ngân sách và thúc đẩy sản xuất nội địa, Thuế quan từ lâu đã là nền tảng quan trọng trong chính sách kinh tế của ông Trump. Tuy nhiên, ngay cả khi đối mặt với lệnh cấm, chiến lược gia Jason Miller cho rằng, chính quyền vẫn còn nhiều công cụ khác để áp đặt thuế nhập khẩu, như các điều khoản trong các đạo luật thương mại năm 1930 và 1974.
Kelvin Huynh
