(TAP) - Tổng thống Donald Trump vừa ký 04 sắc lệnh hành pháp nhằm thúc đẩy phát triển ngành năng lượng hạt nhân Hoa Kỳ. Sắc lệnh này tập trung vào việc đẩy nhanh thử nghiệm, đơn giản hóa quy trình cấp phép, cho phép xây dựng lò phản ứng trên đất liên bang và khôi phục ngành công nghiệp uranium trong nước. Tuyên bố của lãnh đạo Nhà Trắng được đưa ra trong bối cảnh vòng đàm phán hạt nhân thứ 5 với Iran vừa kết thúc, bất chấp còn nhiều hoài nghi về khả năng thành công của thỏa thuận.
CNN dẫn lời quan chức cấp cao của Nhà Trắng (giấu tên) ngày 23/5 (giờ địa phương) cho biết, sắc lệnh đầu tiên sẽ tăng tốc quá trình thử nghiệm lò phản ứng (Nuclear Reactor Technologies) tại các phòng thí nghiệm quốc gia thuộc Bộ Năng lượng (Department of Energy, viết tắt: DOE), tạo điều kiện triển khai chương trình thí điểm xây dựng trong 02 năm tới. Sắc lệnh thứ hai nhằm giảm bớt các rào cản pháp lý để DOE và Bộ Quốc phòng (Department of Defense, viết tắt: DOD) có thể xây dựng lò phản ứng tại các cơ sở liên bang, đặc biệt phục vụ các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo (AI) và cơ sở quốc phòng quan trọng. Sắc lệnh thứ ba yêu cầu Ủy ban Quản lý Hạt nhân Hoa Kỳ (Nuclear Regulatory Commission, viết tắt: NRC) rút ngắn thời gian cấp phép lò phản ứng xuống còn tối đa 18 tháng. Trong khi đó, sắc lệnh thứ tư đặt mục tiêu tái thiết cơ sở hạ tầng công nghiệp hạt nhân trong nước, bao gồm tăng cường khai thác, làm giàu uranium và mở rộng năng lực chuyển đổi nhiên liệu hạt nhân của Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ sẽ tăng tốc quá trình thử nghiệm lò phản ứng hạt nhân, tạo điều kiện triển khai chương trình thí điểm xây dựng trong 02 năm tới (Nguồn: Department of Energy)
Theo thông cáo báo chí đăng tải bởi Nhà Trắng cùng ngày (23/5), ông Donald Trump cho rằng các 04 sắc lệnh hành pháp mới sẽ biến Washington, D.C trở thành thế lực lớn trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Cũng có mặt tại lễ ký kết ở Phòng Bầu dục của Tổng thống cùng nhiều lãnh đạo doanh nghiệp năng lượng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ (Department of the Interior, viết tắt: DOI) – ông Doug Burgum bày tỏ lo ngại về các quy định hiện hành – thứ bị cho là quá chặt chẽ. Đồng thời, ông Burgum đã ca ngợi ông Trump vì cam kết thúc đẩy sự thống trị năng lượng, cho rằng điều này không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn là lợi thế trong cuộc chạy đua AI với Trung Quốc.
Chia sẻ quan điểm về hành động trên, Bộ trưởng DOD – ông Pete Hegseth cũng nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của năng lượng hạt nhân. Ông Hegseth cho rằng, việc sở hữu các lò phản ứng nhỏ, triển khai nhanh sẽ đảm bảo khả năng hoạt động bền vững cho quân đội, kể cả trong tình huống bất ổn toàn cầu. Cũng theo CNN, chính quyền ông Trump đã đề cập kế hoạch tăng công suất năng lượng hạt nhân quốc gia từ khoảng 100 gigawatt lên 400 gigawatt vào năm 2050, thông qua việc khuyến khích triển khai các lò phản ứng thế hệ mới như lò mô-đun, siêu nhỏ và thế hệ IV. Mặc dù có kế hoạch đầy tham vọng, giới chuyên gia lưu ý, Hoa Kỳ vẫn cần nhiều năm để có thể xây dựng và vận hành hệ thống làm giàu uranium độc lập. Cho đến năm 2023, phần lớn uranium làm giàu tại Washington, D.C vẫn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ Nga – điều đã bị cấm sau cuộc xâm lược Ukraine.
Việc sở hữu các lò phản ứng hạt nhân sẽ giúp Hoa Kỳ đảm bảo khả năng hoạt động bền vững cho quân đội, kể cả trong tình huống bất ổn toàn cầu (Nguồn: X “@WhiteHouse”)
Về cải tổ NRC, sắc lệnh nêu rõ rằng cơ quan này cần tái cơ cấu để phù hợp với mục tiêu thúc đẩy phát triển năng lượng hạt nhân, thay vì áp đặt các hạn chế quá mức. Văn bản cũng nhấn mạnh, NRC chưa cấp phép cho các công nghệ lò phản ứng mới, dù chúng có tiềm năng an toàn và hiệu quả hơn, đồng thời yêu cầu cơ quan này áp dụng các giới hạn bức xạ dựa trên cơ sở khoa học. Hiện chưa có quyết định cụ thể về việc cắt giảm nhân sự, song nguồn tin cho biết tái tổ chức đáng kể NRC có thể dẫn tới thay đổi biên chế trong tương lai. Nhà Trắng khẳng định việc cải tổ sẽ không loại bỏ các thành viên hiện tại của ủy ban NRC, nhưng yêu cầu họ đẩy nhanh quy trình xét duyệt các công nghệ mới.
Như TAP News từng thông tin, tuyên bố trên của lãnh đạo Nhà Trắng diễn ra trong bối cảnh vòng đàm phán hạt nhân thứ 5 giữa Hoa Kỳ và Iran tại Rome (Italy) vào ngày 23/5 vừa kết thúc, với nhận định “chưa có nhiều đột phá” từ giới truyền thông. Nguyên nhân do đôi bên đều giữ lập trường cứng rắn về mức độ làm giàu uranium và điều kiện dỡ bỏ trừng phạt. Trong đó, chính quyền Tehran (thủ đô Iran) khẳng định sẽ tiếp tục làm giàu uranium, nói không thể nhượng bộ. Ở chiều hướng ngược lại, phía Washington, D.C yêu cầu đối phương phải kiềm chế hoạt động này cũng như cam kết không phát triển vũ khí hạt nhân. Nếu không đạt tiến triển trước tháng 8, Iran có thể đối mặt trừng phạt mới từ phương Tây. Kịch bản khả quan nhất là một thỏa thuận tạm thời, nhưng đàm phán có thể kéo dài do bối cảnh địa chính trị phức tạp tại khu vực Trung Đông.
Kane Nguyen