(TAP) - Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam ở Vũng Tàu, được ra đời hơn 100 năm trước từ một nghi thức cầu an giản dị, nay đã trở thành một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, kết hợp phần nghi lễ trang nghiêm với phần hội sôi động. Nó không chỉ gắn kết cộng đồng, mà còn thúc đẩy du lịch, quảng bá hình ảnh một Vũng Tàu đầy sức sống và hướng tới phát triển bền vững trong tương lai.
Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam (hay Lễ hội Ngư dân Đình Thần Thắng Tam) là nghi lễ tín ngưỡng gắn với cộng đồng ngư dân ven biển, nhằm tưởng nhớ cá Ông (vị thần hộ mệnh mỗi khi ngư dân ra biển); đồng thời cầu mong mưa thuận gió hòa, biển yên sóng lặng. Lễ hội diễn ra vào giữa tháng 8 âm lịch mỗi năm, tại khu vực lăng Ông Thắng Tam, thuộc phường Vũng Tàu (thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ).
Đoàn rước kiệu Nghinh Ông về Đình Thần Thắng Tam làm lễ. Nguồn: ittpa.baria-vungtau.gov.vn
Được biết, đình thần Thắng Tam xây dựng vào năm 1820, để thờ 3 vị Tiền hiền. Theo thông tin từ trang báo Bà Rịa - Vũng Tàu, Tổng cục Du lịch đã công nhận lễ hội Nghinh Ông trở thành một trong 15 lễ hội lớn cả nước vào năm 2000. Ban đầu nó chỉ là nghi thức cầu an giản dị. Qua thời gian, dưới sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, cộng đồng, lễ hội dần hệ thống hóa, mở rộng phần hội với những trò chơi dân gian và biểu diễn văn hóa, kết hợp du lịch, từ đó hình thành nên một sự kiện văn hóa - du lịch vô cùng đặc sắc tại vùng biển này.
Quang cảnh lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam năm 2022. Nguồn: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam
Lễ hội mang đến một giá trị tâm linh và gắn kết cộng đồng cực kỳ sâu sắc. Nó là cách ngư dân thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, ghi nhớ công ơn của thiên nhiên - biển cả, đồng thời cũng là lòng tôn kính với các thế lực huyền linh giúp đỡ người dân đi biển thuận lợi. Không những thế, trong lễ hội Nghinh Ông ta thấy được sự đoàn kết giữa cộng đồng, tạo nên một bản sắc văn hóa biển rất riêng. Tại những vùng biển khác như Cần Giờ, Phú Yên hay Bình Định, nơi cũng có lễ cầu ngư, thì lễ Nghinh Ông tại Vũng Tàu lại nổi bật hơn nhờ quy mô và sự kết hợp mạnh mẽ giữa phần nghi lễ trang nghiêm, phần hội cực kỳ sôi động.
Gian hàng Thư pháp tại Lễ hội Nghinh Ông năm 2022. Nguồn: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu.
Ngày 14/2/2023, lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hiện nay, lễ hội vẫn mang lại giá trị vô cùng nhân văn, sâu sắc. Hơn hết nó vượt ra khỏi phạm vi một tín ngưỡng địa phương, trở thành sản phẩm du lịch văn hóa, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến tham dự mỗi khi mùa lễ tới. Điều đó, góp phần vào sự phát triển kinh tế tại địa phương, quảng bá hình ảnh Vũng Tàu năng động mang tính truyền thống đẹp đẽ.
Năm nay, lễ hội sẽ tổ chức từ ngày 3 đến ngày 12/10/2025 (từ ngày 16 đến ngày 18/8 Âm lịch). Lễ hội có những nội dung chính như: rước linh vị cá Ông bằng thuyền ghe, cúng tế, tiếp đến phần hội với các trò chơi dân gian như gánh cá, câu cá, bơi biển, đan lưới, hát bả trạo, múa lân,...
Đội nghi lễ ra khơi thực hiện nghi thức Nghinh Ông năm 2020. Nguồn: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu.
Có thể thấy, lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam mang lại nhiều giá trị về vật chất lẫn tinh thần, một lễ hội truyền thống đầy bản sắc dân tộc; đồng thời là một điểm nhấn du lịch quốc gia mang giá trị bền vững cho cộng đồng người dân ven biển.
Nguyễn Văn Kiệt