(TAP) - Tọa đàm khoa học về đình Đông Thành mở ra góc nhìn sâu sắc về giá trị lịch sử và tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ giữa lòng phố cổ Hà Nội. Di tích hơn hai thế kỷ tuổi không chỉ lưu giữ ký ức văn hóa Thăng Long mà còn là “di sản sống”, nơi cộng đồng cùng chung tay bảo tồn, lan tỏa bản sắc trong nhịp sống hiện đại.
TS. Đinh Thanh Hiếu, Chủ nhiệm Bộ môn Hán Nôm, Khoa Văn học Trường ĐHKHXH&NV (ĐHQG Hà Nội) phát biểu tại tọa đàm về đình Đông Thành. Nguồn: btgcp.gov.vn
Theo Cổng thông tin điện tử Ban Tôn giáo Chính phủ, giữa khu phố cổ Hà Nội, nơi từng nhịp sống đều vang vọng dấu ấn nghìn năm, đình Đông Thành (Quán Chân Thiên) tại số 7 Hàng Vải hiện lên như một di sản văn hóa lặng lẽ nhưng kiêu hãnh. Sáng ngày 26/10, nơi đây trở thành tâm điểm bởi buổi tọa đàm khoa học “Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên với tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ”, hướng tới kỷ niệm 20 năm ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005 - 23/11/2025). Tại ngôi đình Thành Đông hơn hai trăm năm tuổi, các nhà khoa học, học giả, chuyên gia về Hán Nôm, lịch sử, di sản văn hóa gồm: GS.TS Đinh Khắc Thuân, PGS.TS Nguyễn Tá Nhí, TS. Đinh Thanh Hiếu, TS. Nguyễn Đức Dũng đã cùng phân tích, luận bàn về giá trị văn hóa - tín ngưỡng, tầm vóc lịch sử di tích. Qua các tham luận tại tọa đàm, đình Đông Thành khẳng định là điểm tựa văn hiến như Thăng Long - Hà Nội, vừa là nơi thờ tự Đức Huyền Thiên Chân Vũ, vừa góp phần giữ gìn truyền thống trong dòng chảy đô thị hiện đại.
Đình Đông Thành (Quán Chân Thiên) số 7 Hàng Vải, di sản văn hóa giữa lòng phố cổ, diễn ra tọa đàm khoa học sáng 26/10. Nguồn: btgcp.gov.vn
Đình Đông Thành, có lịch sử khoảng hai thế kỷ, Nổi bật giữa khu phố cổ Hà Nội tấp nập, đình Đông Thành là một trong số ít di tích còn gìn giữ gần như nguyên vẹn cấu trúc kiến trúc truyền thống. Kiến trúc mang đậm phong cách Bắc Bộ truyền thống, song vẫn thấp thoáng hình ảnh một quán Đạo giáo, tạo nên bản hòa quyện độc đáo giữa tín ngưỡng dân gian, tôn giáo không gian thờ tự. Nơi đây hiện lưu giữ nhiều bảo vật có giá trị đặc biệt bao gồm tượng đồng Đức Huyền Thiên Trấn Vũ, chín đạo sắc phong triều Nguyễn, tám bia đá khắc ghi lịch sử xây dựng, trùng tu đình, hệ thống hoành phi, câu đối cổ được bảo tồn nguyên vẹn. Từng cổ vật lưu truyền như chứng nhân thời gian, phản chiếu đời sống tâm linh và mối liên kết bền chặt giữa cộng đồng dân cư phố cổ, di tích qua nhiều thế hệ.
Quang cảnh tọa đàm diễn ra trong khuôn viên đình Đông Thành, nơi chuyên gia cùng trao đổi về giá trị di sản văn hóa. Nguồn: btgcp.gov.vn
Tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ khởi nguồn từ Đạo giáo Trung Hoa, tôn thờ vị thần trấn giữ phương Bắc, đại diện cho hành Thủy cùng sức mạnh thanh lọc, chế ngự tà ác, bảo hộ bình an. Khi truyền vào Việt Nam từ thời Lý, tín ngưỡng này được cộng đồng cư dân Đại Việt và triều đình đương thời tiếp nhận, chuyển hóa phù hợp bản sắc dân tộc, gắn liền huyền tích về vị thần bảo vệ kinh thành Thăng Long, giữ gìn quốc thái dân an. Theo nhận định của nhiều học giả, việc thờ phụng Đức Huyền Thiên Chân Vũ song hành Thành hoàng đương cảnh tại đình Đông Thành thể hiện sự hòa quyện tinh tế giữa Đạo giáo, tín ngưỡng dân gian. Đây cũng chính là bản chất văn hóa Thăng Long: nơi hội tụ, dung hợp, sáng tạo nên những giá trị tín ngưỡng đặc sắc mang đậm tính nhân văn.
Buổi tọa đàm tạo cơ hội nhìn lại nguồn gốc, ý nghĩa, giá trị đa tầng của di tích bối cảnh đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ. Các tham luận tập trung phân tích quá trình hình thành, phát triển, lan tỏa tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ ở đời sống người Việt; đề xuất hướng bảo tồn, phát huy di sản phù hợp thời đại mới, nhằm giữ gìn giá trị đình Đông Thành giữa lòng phố cổ. Nhiều đại biểu khẳng định rằng cộng đồng địa phương chính là “trái tim” giữ cho di sản tiếp tục trường tồn. Khi người dân còn tìm về đình để sinh hoạt văn hóa, gửi gắm niềm tin tâm linh, giá trị di tích vẫn trường tồn. Song song đó, chuyên gia đã đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực nhằm bảo tồn chủ động, bền vững. Những hướng đi như số hóa tư liệu Hán Nôm, xây dựng bản đồ di sản số, phát triển sản phẩm truyền thông, du lịch văn hóa là chìa khóa giúp đình Đông Thành trở thành điểm chạm giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, nơi ký ức lịch sử tiếp tục được đánh thức trong nhịp sống hôm nay.
Đình Đông Thành tọa lạc trên phố Hàng Vải, phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Nguồn: btgcp.gov.vn
Đình Đông Thành mang giá trị lịch sử, kiến trúc, đồng thời gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần cộng đồng phố cổ. Những bia đá, sắc phong, văn bản Hán Nôm lưu giữ tại đình là tư liệu quan trọng giúp hiểu thêm về tín ngưỡng, xã hội, nghệ thuật thời Nguyễn. Ngôi đình vì thế trở thành biểu tượng của gìn giữ bản sắc văn hóa giữa một Hà Nội đang thay đổi từng ngày. Tuy nhiên, công tác bảo tồn đình hiện còn nhiều khó khăn. Việc đô thị hóa nhanh, áp lực từ kinh doanh, du lịch có thể làm thu hẹp không gian, ảnh hưởng đến tính nguyên gốc di tích nếu thiếu biện pháp bảo vệ phù hợp.
Các chuyên gia nhấn mạnh cần có sự phối hợp thật chặt giữa cơ quan quản lý, giới nghiên cứu, cộng đồng dân cư, sắp xếp lại không gian thờ tự, bảo quản hiện vật, nguồn tư liệu quý. Áp dụng công nghệ số, tăng cường số hóa tư liệu và huy động người dân cùng tham gia sẽ giúp đình Đông Thành được gìn giữ bền vững, truyền lại trọn vẹn giá trị cho thế hệ tương lai.
Hoang My