(TAP) - Ngày 28/9/2025, Văn phòng Chính phủ Việt Nam đã ban hành văn bản số 9256/VPCP-KGVX, truyền đạt ý kiến Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính về việc gửi dự thảo Hồ sơ đề cử “Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê, tỉnh An Giang” đến Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO), đề nghị công nhận nơi đây thành Di sản Văn hóa thế giới.
Theo bài viết Cổng Thông tin điện tử Chính phủ đăng tải ngày 29/9/2025, khu di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật Óc Eo - Ba Thê nằm tại thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang (cũ), có tổng diện tích quy hoạch bảo tồn khoảng 433,1 ha. Trong đó, khu vực sườn, chân núi Ba Thê (khu A) chiếm 143,9 ha, còn lại là cánh đồng Óc Eo (khu B) với diện tích 289,3 ha. Dẫn nghiên cứu “Một số thông tin về văn hóa Óc Eo” của Bảo tàng lịch sử Việt Nam, đăng trên Tạp chí Di sản Văn hóa số 2 (11) năm 2005, văn hóa Óc Eo là hiện tượng văn hóa - khảo cổ học lớn, gắn liền đất đai, con người vùng hạ lưu sông Mê Kông. Nền văn hóa này đồng thời có mối quan hệ mật thiết với lịch sử Đông Nam Á cổ đại. Văn hóa Óc Eo được biết đến rộng rãi sau cuộc khai quật năm 1944 tại cánh đồng Óc Eo (An Giang), do nhà khảo cổ học người Pháp Louis Malleret chủ trì.
Khu di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật Óc Eo - Ba Thê nằm tại thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang (cũ). Nguồn: Cổng Thông tin điện tử Chính phủ
Văn hóa Óc Eo được biết đến rộng rãi sau cuộc khai quật năm 1944 tại cánh đồng Óc Eo (An Giang), do nhà khảo cổ học người Pháp Louis Malleret chủ trì. Nguồn: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam
Cuộc khai quật trên đã cung cấp thêm nhiều thông tin về khu di tích nằm tại tỉnh An Giang. Núi Ba Thê là đỉnh cao nhất ở nhóm núi thành tạo từ hoa cương, gồm núi Nhỏ, núi Trọc ở phía Bắc, núi Tượng phía Đông Bắc, núi Trọc nằm ở giữa thị trấn Thoại Sơn và xã Vọng Thê (cũ), núi Sập ở phía Đông. Gồ Óc Eo cách chân núi Ba Thê khoảng hơn 1km phía Tây Nam. Dấu vết con kênh cổ, gọi là Lung Lớn (đường nước trung tâm thành thị Óc Eo), nối liền hai di chỉ Óc Eo, Nền Chùa vẫn đậm nét trên hiện trường. Ngày nay, hầu hết gò nhỏ, kể cả gò Óc Eo, đều bị san phẳng để làm ruộng. Chỉ những gò lớn như Gò Cây Thị, Giồng Cát, Giồng Xoài,...còn tồn tại. Hiện Óc Eo nằm sâu trong đất liền hơn 20km, nhưng theo các nhà địa chất, khoảng đầu Công nguyên, Óc Eo đóng vai trò như cửa biển thông ra Vịnh Thái Lan.
Núi Ba Thê là đỉnh cao nhất ở nhóm núi thành tạo từ hoa cương, gồm núi Nhỏ, núi Trọc ở phía Bắc, núi Tượng về phía Đông Bắc, núi Trọc nằm ở giữa thị trấn Thoại Sơn và xã Vọng Thê (cũ). Nguồn: UBND tỉnh An Giang
Di tích Gò Cây Thị A. Nguồn: Tổng Cục Du lịch Việt Nam
Những phát hiện khảo cổ học ở khu di tích Óc Eo - Ba Thê đã cung cấp thêm nhiều dữ liệu khoa học quan trọng, giúp làm sáng tỏ đặc điểm, tính chất một “đô thị cổ” từng phát triển phồn thịnh trên cánh đồng Óc Eo. Khu vực này từng là nơi cư trú sầm uất dọc theo hệ thống kênh rạch, nền kinh tế nông nghiệp kết hợp thương nghiệp phát triển mạnh mẽ. Hoạt động giao thương đường biển tại đây mang tính quốc tế, thể hiện qua các mối liên kết chặt chẽ cùng nhiều vùng lãnh thổ khác nhau trên thế giới cùng thời kỳ.
Cổng thông tin điện tử Chính phủ chia sẻ thêm, với giá trị và tầm vóc lớn văn hóa Óc Eo ở lịch sử Việt Nam, khu di tích Óc Eo - Ba Thê được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt từ ngày 27/9/2012. Đến ngày 23/1/2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi khu di tích. Ngày 4/1/2022, Trung tâm Di sản thế giới của UNESCO đưa Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê vào Danh sách dự kiến lập Hồ sơ Di sản văn hóa thế giới.
Trên cơ sở đó, mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam (VHTT&DL) phối hợp UBND tỉnh An Giang rà soát kỹ lưỡng, hoàn thiện nội dung hồ sơ đề cử khu di tích trở thành Di sản Văn hóa thế giới, bảo đảm chất lượng, đúng quy định pháp luật. Bộ trưởng Bộ VHTT&DL nhận ủy quyền ký Hồ sơ đề cử “Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê, tỉnh An Giang” (bản dự thảo), gửi đến Trung tâm Di sản thế giới UNESCO.
Bộ Ngoại giao Việt Nam, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan thực hiện đầy đủ thủ tục, gửi bản dự thảo hồ sơ trước ngày 30/9/2025 đúng quy định. Đồng thời, các cơ quan sẽ phát huy vai trò Việt Nam trong cơ chế điều hành của UNESCO; tích cực hỗ trợ Bộ VHTT&DL, UBND tỉnh An Giang, những bên liên quan vận động quốc tế, tạo sự đồng thuận, ủng hộ việc ghi danh khu di tích trên là Di sản thế giới.
UBND tỉnh An Giang chịu trách nhiệm toàn diện nội dung hồ sơ đề cử theo quy định Công ước 1972 của UNESCO về Bảo tồn Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới, cũng như pháp luật Việt Nam liên quan đến di sản văn hóa. Tỉnh An Giang nhận nhiệm vụ chủ trì, phối hợp chặt chẽ cùng cơ quan trung ương, chuyên gia, nhà khoa học trong - ngoài nước để khẩn trương nghiên cứu, rà soát, bổ sung, chỉnh sửa, hoàn thiện bản hồ sơ chính thức.
Phuong Anh