(TAP) - Trước bối cảnh nhiều mối đe dọa an ninh ngày càng phức tạp và khó lường, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vừa thông qua Kế hoạch Hành động về Phòng chống Tội phạm Xuyên quốc gia giai đoạn 2026-2035. Sự kiện này đánh dấu bước tiến mới, thiết lập khuôn khổ toàn diện nhằm ứng phó với các thách thức an ninh ở thập kỷ tới.
Toàn cảnh Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 19 về Tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC-19). Nguồn: The Association of Southeast Asian Nations
Theo thông tin ngày 10/9 từ trang Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (The Association of Southeast Asian Nations. Viết tắt: ASEAN), từ ngày 8/9 đến 12/9, Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 19 về Tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC-19) đã diễn ra tại Melaka, Malaysia dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Nội vụ Malaysia Datuk Seri Saifuddin Nasution Ismail. Với chủ đề "Tính bao trùm và Bền vững", hội nghị đạt những kết quả quan trọng, đặt nền móng cho một thập kỷ hợp tác mới trong cuộc chiến chống mối đe dọa an ninh chung.
Một điểm nhấn đáng chú ý của Hội nghị là việc thông qua Kế hoạch Hành động ASEAN về Phòng chống Tội phạm Xuyên quốc gia giai đoạn 2026-2035. Văn kiện này được kỳ vọng sẽ trở thành la bàn định hướng hợp tác toàn diện giữa những quốc gia thành viên giải quyết thách thức an ninh ở thập kỷ tới. Bên cạnh kế hoạch hành động, Hội nghị cũng thông qua một loạt văn kiện cấp cao: Tuyên bố ASEAN về chống tội phạm rửa tiền; Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về sử dụng thể thao để phòng ngừa bạo lực cực đoan; Tuyên bố Melaka về chống tội phạm xuyên quốc gia; Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về chống đưa người di cư trái phép tại Đông Nam Á. Đặc biệt, các nước thành viên nhất trí ủng hộ sáng kiến do Việt Nam đề xuất thông qua "Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về nâng cao hiệu quả truy bắt tội phạm truy nã" tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47, dự kiến tổ chức tại Malaysia cuối tháng 10/2025.
Đại diện các quốc gia thuộc ASEAN. Nguồn: The Association of Southeast Asian Nations
Phát biểu tại AMMTC, ông Benedikt Hofmann, Phó đại diện Khu vực của Cơ quan Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm và ma túy (United Nations Office on Drugs and Crime. Viết tắt: UNODC) đã đưa ra những cảnh báo sắc bén. Ông nhấn mạnh: “Những hình thức tội phạm có tổ chức như lừa đảo, tội phạm mạng đang phát triển với tốc độ chóng mặt và thay đổi gần như hàng ngày”. Ông Hofmann chia sẻ thêm, tổ chức tội phạm thường lợi dụng sự chênh lệch về pháp lý giữa các quốc gia, hoạt động từ những khu vực có môi trường pháp lý lỏng lẻo hoặc sử dụng đa quốc tịch để né tránh sự trừng trị của pháp luật. Phó đại diện UNODC cũng chỉ ra hoạt động rửa tiền ngày càng gia tăng và tinh vi; đặc biệt thông qua giao dịch tiền điện tử liên quan đến trung tâm lừa đảo, cờ bạc bất hợp pháp - nguồn tài chính nuôi dưỡng nhiều hoạt động tội phạm xuyên quốc gia. Ông Hofmann nêu rõ: “Hệ thống ngân hàng ngầm này đóng vai trò trung tâm. Nếu có thể truy ra dòng tiền, chúng ta hoàn toàn có thể triệt phá được tổ chức tội phạm đứng sau”.
Báo cáo công bố hồi tháng 10/2024 của UNODC
Theo báo cáo do UNODC công bố hồi tháng 10/2024, tình trạng tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia tại Đông Nam Á đang gia tăng nhanh chóng và trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Nhất là khi những tổ chức tội phạm châu Á dần biết cách tích hợp công nghệ mới, bao gồm phần mềm độc hại, trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake vào hoạt động phi pháp. Trong nửa đầu năm 2024, số lượng nội dung liên quan đến deepfake được phát hiện trên nền tảng trực tuyến đã tăng hơn 600%. Chúng tận dụng triệt để các nền tảng số để tiến hành những vụ lừa đảo xuyên biên giới tinh vi, đánh cắp dữ liệu, rửa tiền, tổ chức đánh bạc trái phép, phát tán thông tin sai lệch. UNODC ước tính thiệt hại tài chính từ các vụ lừa đảo tại Đông Á và Đông Nam Á vào năm 2023 dao động từ 18 tỷ đến 37 tỷ USD. Sự gia tăng này cho thấy quy mô cũng như tầm ảnh hưởng của tội phạm có tổ chức đang ở mức báo động.
Hậu quả của những hoạt động này không dừng lại ở thiệt hại kinh tế. Chúng còn kéo theo làn sóng tin giả, tin xuyên tạc lan truyền chóng mặt, gây hoang mang dư luận, bào mòn niềm tin xã hội, thậm chí đe dọa đến nền tảng ổn định chính trị các quốc gia. Trước tình hình đó, những kết quả đạt được tại AMMTC-19 một lần nữa khẳng định quyết tâm mạnh mẽ từ ASEAN trong việc đoàn kết, cùng nhau xây dựng một không gian an toàn, hòa bình, thịnh vượng cho toàn khu vực.
Viet Anh