(TAP) - Trước sự biến đổi của khí hậu, quốc đảo Tuvalu có nguy cơ “biến mất” vì bị nhấn chìm do mực nước biển tăng cao trong vòng 25 năm tới. Giữa bối cảnh đó, nước này đang thực hiện kế hoạch di dời đầu tiên đến Úc để ứng phó, bảo vệ cuộc sống người dân.
Theo Wired, Tuvalu đang chuẩn bị thực hiện kế hoạch di dời đầu tiên đến Úc. Nguồn: WIRED
Quốc đảo Tuvalu ở Thái Bình Dương bao gồm 9 đảo san hô và đảo nhỏ, nơi sinh sống của hơn 11.000 người, sở hữu độ cao trung bình 2 mét so với mực nước biển. Do độ cao thấp, Tuvalu cực kỳ dễ tổn thương bởi các hiện tượng thời tiết như lũ lụt, triều cường, sóng thần,... Thậm chí, những nghiên cứu gần đây dự đoán phần lớn lãnh thổ Tuvalu có thể bị nhấn chìm bởi mực nước biển tăng cao trong vòng 25 năm tới, buộc người dân phải di cư.
Tuvalu - Úc ký Hiệp ước Falepili vào ngày 9/11/2023, chính thức có hiệu lực từ ngày 28/8/2024. Nguồn: Australian Government
Theo thông tin từ trang Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc, để ứng phó mối đe dọa trên, Tuvalu - Úc đã ký Hiệp ước Falepili vào ngày 9/11/2023; cho phép 280 công dân Tuvalu định cư tại Úc với tư cách “thường trú nhân” mỗi năm. Đây là một dạng thị thực “khí hậu” đầu tiên và được cấp qua hình thức bốc thăm, người thụ hưởng sẽ có đầy đủ quyền lợi về y tế, giáo dục, nhà ở, việc làm tương tự như công dân Úc. Ngoài ra, họ vẫn giữ quyền trở về Tuvalu nếu điều kiện cho phép trong tương lai. Hiệp ước chính thức có hiệu lực từ ngày 28/8/2024.
Chương trình di cư đầu tiên mở từ ngày 16/6/2025 - 18/7/2025, hơn 8.750 đơn đăng ký, đợt rút thăm 280 người diễn ra ngày 25/7/2025. Theo Jane McAdam - thành viên tại Trung tâm Luật Tị nạn Quốc tế Kaldor thuộc Đại học New South Wales (UNSW) Sydney, ước tính khi kết hợp các tuyến di cư khác đến Úc và New Zealand, mỗi năm khoảng 4% dân số Tuvalu được di cư. Nếu giữ tốc độ này, trong vòng 10 năm con số này đạt gần 40%.
Tuvalu bao gồm 9 đảo san hô và đảo nhỏ, nơi sinh sống của hơn 11.000 người. Nguồn: Dmitry Malow từ Getty Images (Canva)
Tuy nhiên, di cư vào Úc không phải là biện pháp duy nhất mà Tuvalu thực hiện để ứng phó nguy cơ bị nhấn chìm. Theo trang thông tin chính phủ Tuvalu, năm 2022, Tuvalu triển khai dự án chuyển đổi kỹ thuật số quốc gia đầu tiên, bao gồm việc quét 3D các đảo, lưu trữ dữ liệu văn hóa, pháp lý, chính phủ trên nền tảng số. Việc này nhằm duy trì bản sắc, chủ quyền ngay cả khi lãnh thổ vật lý không còn tồn tại.
Không chỉ riêng Tuvalu, nguy cơ "nhấn chìm" lãnh thổ còn hiện hữu với nhiều quốc gia khác. Ghi nhận từ Times Entertainment cho thấy các quốc đảo và vùng ven biển thấp như Maldives, Kiribati, quần đảo Marshall, Micronesia, Fiji, Vanuatu hay Seychelles đều đang đối mặt với mối đe dọa này nếu xu hướng tiếp diễn. Theo dữ liệu vệ tinh NASA công bố năm 2024, mực nước biển toàn cầu đang dâng cao nhanh hơn những dự báo trước đây. Tốc độ tăng trung bình hằng năm đã gấp đôi kể từ năm 1993, tổng mức dâng ước tính khoảng 10cm tính đến thời điểm hiện tại.
Ni Le