(TAP) - Ngày 19/9, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp tăng phí doanh nghiệp phải trả lao động theo diện thị thực H-1B lên 100.000 USD và có thể trả trong vòng 6 năm. Quyết định này khiến các công ty công nghệ Hoa Kỳ vốn sử dụng nhiều lao động châu Á chịu ảnh hưởng.
Sắc lệnh hành pháp được công bố trên trang web Nhà Trắng (The White House)
H-1B là loại thị thực không định cư do chính phủ Hoa Kỳ cấp, cho phép các công ty tuyển dụng lao động nước ngoài có chuyên môn cao làm việc tại Hoa Kỳ ở một thời hạn nhất định, thường từ 3 đến 6 năm. Tuy nhiên, sắc lệnh mới chỉ rõ rằng nhiều năm qua, chương trình bị một số nhà tuyển dụng lợi dụng để trả lương thấp, tạo ra sự cạnh tranh không công bằng, gây bất lợi trực tiếp đến người lao động Hoa Kỳ.
Theo dữ liệu được công bố ở sắc lệnh, số lượng lao động nước ngoài thuộc các lĩnh vực: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) tại Hoa Kỳ tăng hơn gấp đôi từ năm 2000 đến 2019, lên gần 2,5 triệu người. Trong khi đó, tổng số việc làm ngành STEM chỉ tăng 44,5% cùng kỳ. Ấn Độ là quốc gia hưởng lợi lớn nhất từ thị thực H-1B, chiếm tới 71% số visa được cấp vào năm 2024, tiếp theo là Trung Quốc với 11,7%.
Báo cáo nêu rõ, việc thay thế lao động Hoa Kỳ một cách có hệ thống thông qua chương trình H-1B đã "làm suy yếu an ninh kinh tế và quốc gia". Nhiều công ty, đặc biệt là các công ty gia công công nghệ thông tin (CNTT), đã thao túng hệ thống một cách trắng trợn. Họ đóng cửa các bộ phận CNTT, sa thải nhân viên người Hoa Kỳ và thuê lao động nước ngoài với mức lương thấp hơn đáng kể, tạo ra mức chênh lệch giá lên đến 36%.
Ảnh minh họa. Nguồn: The White House
Đáng báo động hơn, nhiều báo cáo chỉ ra rằng các công ty công nghệ lớn đồng thời tiến hành sa thải hàng nghìn nhân viên Hoa Kỳ lành nghề trong khi vẫn được chấp thuận hàng nghìn đơn xin thị thực H-1B mới. Thậm chí, nhiều kỹ sư Hoa Kỳ còn bị buộc phải đào tạo chính những lao động nước ngoài sẽ thay thế họ và phải ký các thỏa thuận giữ bí mật để nhận trợ cấp thôi việc. Việc lạm dụng H-1B đã tạo ra thách thức lớn cho sinh viên Hoa Kỳ mới tốt nghiệp trong lĩnh vực CNTT. Tỷ lệ thất nghiệp ở các chuyên ngành Khoa học Máy tính và Kỹ thuật Máy tính ở độ tuổi 22-27 lần lượt là 6,1% và 7,5%, cao gấp đôi so với một số ngành khác như Sinh học hay Lịch sử Nghệ thuật.
Không chỉ dừng lại khía cạnh kinh tế, sắc lệnh còn cảnh báo về mối đe dọa an ninh quốc gia. Các cơ quan thực thi pháp luật đã điều tra nhiều công ty lạm dụng H-1B vì các hành vi gian lận thị thực, rửa tiền và tội phạm có tổ chức. Hơn nữa, việc này còn làm giảm động lực theo đuổi sự nghiệp STEM trong giới trẻ Hoa Kỳ và đe dọa vị thế dẫn đầu toàn cầu của Hoa Kỳ trong các lĩnh vực then chốt.
Trước bối cảnh đó, sắc lệnh hành pháp được đưa ra nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng bằng cách áp đặt mức phí đủ cao (100.000 USD) để giảm thiểu động cơ thuê lao động giá rẻ. Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ cơ hội việc làm và mức lương lao động Hoa Kỳ, đồng thời khôi phục tính toàn vẹn ban đầu của chương trình H-1B: chỉ thu hút những lao động nước ngoài tài năng nhất nhằm lấp đầy những vị trí thực sự thiếu hụt nhân lực trình độ cao trong nước.
Quyết định từ Tổng thống Trump ngay lập tức tạo ra những làn sóng phản ứng trong cộng đồng doanh nghiệp. Theo truyền thông Hoa Kỳ (Reuters), nhiều tập đoàn công nghệ và tài chính lớn như Microsoft, Amazon và JPMorgan đã phải ra thông báo nội bộ, khẩn trương khuyên các nhân viên đang sở hữu thị thực H-1B nên ở lại Hoa Kỳ. Đối với những trường hợp đang ở nước ngoài, các công ty này khuyến nghị họ phải quay trở về Hoa Kỳ ngay trước thời điểm mức phí mới chính thức có hiệu lực. Đây không phải lần đầu ông Trump thực hiện chính sách siết chặt visa H-1B. Năm 2020, chính sách đóng băng visa H-1B của ông Trump từng khiến Thung lũng Silicon "dậy sóng" và nhiều tên tuổi trong ngành công nghệ như Google, Meta, Amazon, Apple lên tiếng phản đối.
Hoang Nam