(TAP) - Sau một tuần biến động chính trị với cuộc biểu tình bạo lực làm rung chuyển Nepal, một bước ngoặt quan trọng đã xuất hiện khi nữ Thủ tướng lâm thời Sushila Karki chính thức nhậm chức vào ngày 12/9. Ngay tập tức, bà đã có những động thái đầu tiên nhằm xoa dịu căng thẳng, trong đó có việc dỡ bỏ lệnh giới nghiêm toàn quốc và cam kết bồi thường cho nạn nhân thiệt mạng.
Theo thông tin đăng tải trên trang Văn phòng Thủ tướng Nepal (गृहपृष्ठ | प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय), ở tuổi 73, vị tân thủ tướng không phải là một gương mặt xa lạ trong chính trường Nepal. Bà từng giữ chức vụ Chánh án đầu tiên của Tòa án Tối cao Nepal (2016 - 2017) và nổi tiếng có lập trường cứng rắn chống tham nhũng. Ngay sau khi nhậm chức, bà Sushila Karki dỡ bỏ lệnh giới nghiêm toàn quốc và cam kết bồi thường cho nạn nhân thiệt mạng. Cụ thể, mỗi gia đình có người biểu tình thiệt mạng sẽ nhận 1 triệu rupee (khoảng 11.330 USD) và người bị thương nhận sự chăm sóc y tế đầy đủ. Truyền thông Hoa Kỳ (AP) dẫn lời bà Sushila Karki tuyên bố: “Tất cả chúng ta cần cùng nhau xây dựng lại đất nước”.
Khung cảnh biểu tình tại Nepal (Ảnh cắt từ clip trên mạng xã hội Facebook)
Hành động thiện chí trên phần nào mang đến hiệu ứng tích cực. Tại thủ đô Kathmandu và khu vực lân cận như Lalitpur, Bhaktapur, cuộc sống dần trở về nhịp điệu bình thường. Chợ mở cửa, giao thông hồi phục, người dân có thể tự do đi lại sau thời gian dài bị giới nghiêm. Sự thay đổi này như một luồng gió mới sau những ngày căng thẳng leo thang.
Nhìn lại toàn cảnh cuộc khủng hoảng, Nepal - quốc gia có 30 triệu dân nằm giữa hai gã khổng lồ Trung - Ấn vẫn đang vật lộn với tình hình bất ổn chính trị kéo dài. Được biết, làn sóng biểu tình ở Nepal diễn ra sau lệnh cấm mạng xã hội thực chất chỉ là giọt nước tràn ly. Nguyên nhân sâu xa của mọi bất ổn nằm ở vấn nạn tham nhũng dai dẳng và những rào cản vô hình kìm hãm giới trẻ không thuộc giới tinh hoa phát triển. Theo đài phát thanh quốc gia Hoa Kỳ (NPR) ngày 9/9, làn sóng thất vọng trong giới trẻ Nepal ngày càng mạnh mẽ trước tình trạng thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo gia tăng. Số liệu từ Cuộc khảo sát Mức sống Nepal giai đoạn 2022 - 2023 do chính phủ Nepal công bố cho thấy tỷ lệ thất nghiệp toàn quốc lên tới 12,6%.
Đáng chú ý, tờ CNN ngày 10/9 dẫn nguồn dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới chỉ ra rằng, tỷ lệ thất nghiệp của nhóm thanh niên từ 15 - 24 tuổi đạt mức báo động 20,8% vào năm 2024. Trong khi đó, nền kinh tế Nepal phụ thuộc nặng nề vào nguồn kiều hối chiếm tới 33,1% GDP. Ngoài ra, báo cáo từ Bộ Lao động Nepal được truyền thông Nepal (Kathmandu Post) trích dẫn ngày 4/7 nêu rõ, có hơn 741.000 người dân Nepal rời khỏi đất nước ở năm tài chính 2023 - 2024 để tìm kiếm việc làm.
Trước khi làn sóng biểu tình diễn ra, hashtag #NepoBaby trở thành tâm điểm khắp Nepal, hướng sự chỉ trích vào lối sống xa hoa của con cháu giới chính trị gia địa phương và lên án mạnh mẽ nạn tham nhũng tràn lan. Ứng phó với tình trạng trên, ngày 4/9, chính phủ Nepal áp đặt lệnh cấm hầu hết nền tảng mạng xã hội lớn, bao gồm Facebook, X, WhatsApp và YouTube; viện dẫn lý do các công ty công nghệ này chưa hoàn tất thủ tục đăng ký hoạt động. Ngày 8/9, hàng chục nghìn người, chủ yếu là thanh thiếu niên thuộc thế hệ GenZ đổ xuống đường phản đối, tập trung bên ngoài tòa nhà quốc hội. Từ cuộc biểu tình diễn ra trong hòa bình, đám đông dần chuyển sang căng thẳng khi đoàn biểu tình bao vây tòa nhà, phá rào chắn, đối đầu với cảnh sát. Dù lực lượng chức năng sử dụng hơi cay, vòi rồng, đạn cao su nhưng họ vẫn bị áp đảo bởi đám đông.
Khung cảnh biểu tình tại Nepal (Ảnh cắt từ clip trên mạng xã hội Facebook Nepali Radio FM 91.1)
Theo tờ Reuters, đối mặt sức ép không ngừng từ quần chúng, Thủ tướng KP Sharma Oli buộc phải có những nhượng bộ quan trọng. Ngày 9/9, ông tuyên bố hủy lệnh cấm mạng xã hội và từ chức để "mở đường cho giải pháp chính trị". Tuy nhiên, làn sóng biểu tình vẫn tiếp diễn, thậm chí gia tăng mạnh mẽ hơn. Hàng trăm người đột nhập văn phòng, phóng hỏa nhà riêng của ông Oli tại Bhaktapur. Tình hình trở nên nghiêm trọng đến mức sân bay quốc tế Kathmandu buộc phải đóng cửa một phần. Người biểu tình không chỉ nhắm vào các biểu tượng quyền lực mà còn tấn công tòa nhà chính phủ, tài sản của chính trị gia, phản ánh sự bất mãn sâu sắc với tầng lớp lãnh đạo.
Ngày 14/9, tờ US Today dẫn nguồn từ Bộ Y tế Nepal thông tin rằng, số người chết trong cuộc bạo loạn tính đến hiện tại là 72 người. Nhiều nạn nhân được tìm thấy ở các tòa nhà chính phủ, nhà ở và nhiều công trình khác bị phóng hỏa.
Hoang Nam