(TAP) - Trong chiến dịch truy quét tội phạm ma túy ở bang Rio de Janeiro (Brazil) ngày 28/10 vừa qua, giới chức địa phương cho biết có hơn 100 người đã thiệt mạng. Đây là chiến dịch chuẩn bị để trấn áp hoạt động của băng đảng Comando Vermelho - tổ chức tội phạm lâu đời và nguy hiểm nhất quốc gia này.
Ở bài đăng tổng kết kết quả chiến dịch truy quét tội phạm trên mạng xã hội “X” (@GovRJ) ngày 29/10, Chính phủ bang Rio de Janeiro mô tả đây là “chiến dịch lớn nhất lịch sử bang”, được chuẩn bị suốt 1 năm. Chiến dịch có sự tham gia của 2.500 cảnh sát, tập trung ở 2 khu phức hợp Alemao và Penha. Trọng tâm đặt ra là loại bỏ xung đột khỏi cộng đồng, bảo vệ người dân cũng như giảm thiểu thiệt hại tài sản. Giới chức thông tin, họ thu giữ 91 khẩu súng trường, 29 khẩu súng lục, 14 thiết bị nổ, hơn 200kg ma túy. Về số lượng thương vong, tờ France 24 cùng ngày (29/10) chia sẻ, 4 cảnh sát bang Rio de Janeiro qua đời khi thực hiện nhiệm vụ và khoảng 115 người là thành viên thuộc băng đảng ma túy Comando Vermelho thiệt mạng.
Chính phủ bang thu giữ 91 khẩu súng trường, 29 khẩu súng lục, 14 thiết bị nổ, hơn 200kg ma túy. Nguồn: “X” (PCERJ)
Cụ thể diễn biến chiến dịch, tài khoản “X” Thống đốc bang Rio de Janeiro - ông Claudio Castro (@claudiocastroRJ) ngày 29/10 thông tin, nhóm tội phạm sử dụng drone thả chất nổ tấn công cảnh sát. Nhiều cuộc đấu súng dữ dội nổ ra, khói đen bao trùm thành phố, hàng chục ô tô bị đốt cháy để dựng rào chắn. Thống đốc Castro nhấn mạnh: “Quy mô thách thức mà chúng ta đang đối mặt không còn là tội phạm thông thường mà là khủng bố ma túy”. Ở bài đăng tiếp theo, ông còn cáo buộc nhóm tội phạm cố tình thay đổi hiện trường như cắt quần áo người đã chết sau đụng độ nhằm đổ lỗi tra tấn nạn nhân cho cảnh sát.
Thống đốc Claudio Castro cáo buộc nhóm tội phạm thao túng thi thể nạn nhân sau cuộc đụng độ. Nguồn: “X” (@claudiocastroRJ)
Kết thúc chiến dịch, Thống đốc Cláudio Castro đã gặp Bộ trưởng Tư pháp (Ministério da Justiça) Ricardo Lewandowski, công bố việc thành lập Văn phòng Khẩn cấp Chống Tội phạm Có tổ chức, cho phép hoạt động phối hợp hoàn toàn giữa những cơ quan tình báo. Cũng ở mạng xã hội “X” (@claudiocastroRJ) cùng ngày (29/10), lãnh đạo bang Rio de Janeiro tuyên bố: “Đây là khởi đầu một kỷ nguyên mới”. Tuy nhiên, tình hình bạo lực khiến đời sống người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Toàn thành phố có 46 trường học, Đại học Liên bang Rio de Janeiro buộc phải đóng cửa do lo ngại an toàn.
Bang thành lập Văn phòng Khẩn cấp Chống Tội phạm Có tổ chức, cho phép hoạt động phối hợp hoàn toàn giữa những cơ quan tình báo. Nguồn: “X” (@GovRJ)
Trước tình hình đó, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (Department of State) phát đi cảnh báo an ninh, khuyến cáo du khách tránh khu vực phía Bắc Rio - nơi giao thông tê liệt, các tuyến đường bị phong tỏa và đấu súng vẫn tiếp diễn. Ngoài ra, phản ứng trước quy mô thương vong từ đợt truy quét lần này của Brazil, Văn phòng Nhân quyền Liên hợp quốc (United Nations Human Rights) ngày 29/10 đã đăng tải thông cáo kêu gọi Brazil cải cách toàn diện phương pháp thực thi pháp luật. Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc Volker Türk viết: “Brazil phải phá vỡ vòng luẩn quẩn sự tàn bạo tột độ, đảm bảo hoạt động thực thi pháp luật tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế về sử dụng vũ lực”. Theo Cơ chế Chuyên gia Độc lập Quốc tế nhằm Thúc đẩy Công lý và Bình đẳng Chủng tộc trong Thực thi Pháp luật (Expert Mechanism to Advance Racial Justice and Equality in Law Enforcement), tình trạng cảnh sát Brazil giết hại người gốc Phi xuất hiện tràn lan, có hệ thống, với khoảng 5.000 người gốc Phi bị sát hại mỗi năm, phần lớn là thanh niên sống tại các khu nghèo đói.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phát đi cảnh báo an ninh, khuyến cáo du khách tránh khu vực phía Bắc Rio. Nguồn: Department of State
Tình trạng cảnh sát Brazil giết hại người gốc Phi diễn ra tràn lan, có hệ thống, với khoảng 5.000 người gốc Phi bị sát hại mỗi năm. Nguồn: United Nations Human Rights
Trang thông tin Grand Pinnacle Tribune thống kê, chỉ riêng năm 2024, khoảng 700 người thiệt mạng trong nhiều chiến dịch của cảnh sát bang Rio de Janeiro, tức trung bình gần 2 người chết mỗi ngày. Vụ đột kích đẫm máu nhất xảy ra năm 2021 ở khu ổ chuột Jacarezinho, khiến ít nhất 25 người thiệt mạng. Những chiến dịch như vậy thường được chính quyền biện minh là “cần thiết để lập lại trật tự”, song liên tục dấy lên tranh cãi về bạo lực cảnh sát, tính hiệu quả các biện pháp quân sự hóa ở cuộc chiến chống tội phạm có tổ chức.
Điều này đặc biệt quan trọng khi sắp tới, Rio de Janeiro sẽ đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh Thị trưởng Thế giới C40 và Lễ trao Giải thưởng Earthshot của Hoàng tử William. Sau đó, Brazil tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu Liên Hợp Quốc (COP30) tại thành phố Belém, vùng Amazon, dự kiến khai mạc ngày 10/11.
Vu Ha