(TAP) – Tọa lạc trên địa phận phường Nam Định, tỉnh Nam Định, khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Trần gồm ba công trình: đền Thiên Trường, đền Cố Trạch, đền Trùng Hoa. Đây là nơi thờ phụng tiên tổ triều Trần – một trong những vương triều nổi bật và có ảnh hưởng lớn với lịch sử dân tộc Việt Nam.
Khuôn viên Đền Trần – Di tích lịch sử tiêu biểu tại Nam Định. Nguồn: TAP News
Theo những ghi chép lưu lại tại khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Trần, đền Thiên Trường (đền Thượng) nơi thờ Tiên tổ họ Trần, 14 vị Hoàng đế cùng Hoàng hậu, phi tần của triều đại. Đền phục dựng vào năm Chính Hòa thứ 15 (1694) trên nền cung Trùng Quang - nơi Thượng hoàng nhà Trần từng ở sau khi nhường ngôi. Đến thời Nguyễn, di tích tiếp tục trùng tu, mở rộng qua các đời vua Tự Đức, Thành Thái, Duy Tân, để diện mạo hoàn chỉnh như ngày nay. Kiến trúc đền mang dáng dấp cổ kính với kết cấu “nội công ngoại quốc”, gồm 9 tòa, 31 gian, khung làm bằng gỗ lim, lợp ngói nam. Trong đền hiện còn bảo tồn nhiều di vật quý: hệ thống chân tảng đá hoa sen từ thời Trần, bộ cánh cửa lim chạm rồng tinh xảo có niên đại Hậu Lê.
Đền Thiên Trường nơi thờ Tiên tổ họ Trần, 14 vị Hoàng đế cùng Hoàng hậu, phi tần của triều đại. Nguồn: TAP News
Đền Cố Trạch (đền Hạ) nơi thờ Trần Hưng Đạo, huý danh Trần Quốc Tuấn, tước hiệu Hưng Đạo đại vương. Sau khi qua đời, dân gian Việt Nam suy tôn ông thành Đức Thánh Trần cùng gia quyến và những gia tướng trung thành. Ngôi đền xây dựng vào năm 1895 (đời vua Thành Thái thứ 7) trên nền nhà cũ Hưng Đạo Đại Vương. Theo bia “Trùng kiến Hưng Đạo thân vương Cố Trạch bi ký”, một lần tu sửa đền Thiên Trường năm thứ 21 đời Tự Đức (1868), người ta phát hiện tấm bia khắc chữ “Hưng Đạo thân vương Cố Trạch”, xác nhận nơi đây chính là nền nhà cũ của Trần Hưng Đạo. Vì vậy, khi khánh thành, đền đặt tên Cố Trạch, nghĩa “nhà cũ”. Nhắc đến đền Cố Trạch cũng gợi nhớ đến Trần Hưng Đạo một trong mười danh tướng kiệt xuất nhất thế giới - người đã ba lần lãnh đạo quân dân Đại Việt đánh bại vó ngựa Mông - Nguyên. Người dân Việt Nam rất tôn kính Đức Thánh Trần, vì vậy đã lập hàng nghìn đền thờ Ngài khắp cả nước. Trong đó có đền Cố Trạch tại làng Tức Mặc – quê hương Ngài – có ý nghĩa đặc biệt, mang giá trị biểu tượng quan trọng nhất.
Đền Cố Trạch nơi thờ Trần Hưng Đạo một trong mười danh tướng kiệt xuất nhất thế giới - người đã ba lần lãnh đạo quân dân Đại Việt đánh bại vó ngựa Mông - Nguyên. Nguồn: TAP News
Đền Trùng Hoa được phục dựng vào năm 2000, nhân dịp kỷ niệm 990 năm Thăng Long – Hà Nội. Công trình toạ lạc trên nền cung điện Trùng Hoa xưa – nơi các vua Trần thường lui tới chầu Thượng hoàng ở cung Trùng Quang. Đền hiện thờ tượng 14 vị Hoàng đế triều Trần. Bên cạnh không gian thờ tự, khuôn viên còn có nhà trưng bày, nơi lưu giữ hiện vật, hình ảnh, tư liệu phản ánh lịch sử triều Trần và ba cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên.
Gian thờ 14 vị Hoàng đế triều Trần bên trong đền Trùng Hoa xưa – nơi các vua Trần thường lui tới chầu Thượng hoàng ở cung Trùng Quang. Nguồn: TAP News
Không chỉ mang giá trị di tích lịch sử, Đền Trần Nam Định còn trở thành điểm hẹn tâm linh thu hút hàng vạn du khách mỗi năm, với hai kỳ lễ hội chính gồm: lễ hội đầu xuân, lễ hội tháng Tám . Đầu tiên, lễ hội đầu xuân (từ ngày 11 đến rạng sáng 15 tháng Giêng), nhằm tri ân công đức vương triều Trần. Các nghi lễ truyền thống như rước kiệu Ngọc Lộ, lễ rước nước – tế cá và lễ khai ấn vào đêm 14 tháng Giêng thu hút đông đảo người dân cầu may mắn và thuận lợi cho năm mới. Tiếp đó, lễ hội tháng Tám âm lịch (ngày 20/8), kỷ niệm ngày mất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, nhắc nhớ chiến công lẫy lừng cùng quân dân Đại Việt khi ba lần đánh bại quân Mông – Nguyên.
Với những giá trị đặc biệt đó, Đền Trần được Bộ Văn hóa xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia từ ngày 28/4/1962. Đến ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ký Quyết định số 1419/QĐ-TTg công nhận nơi đây thành Di tích Quốc gia đặc biệt. Năm 2014, Lễ hội Đền Trần chính thức ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trải qua biến thiên lịch sử, Đền Trần Nam Định vẫn lưu giữ giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh độc đáo. Nơi đây không chỉ tưởng nhớ công lao vĩ đại vương triều Trần, mà còn là điểm hẹn để cộng đồng hướng về cội nguồn, tạo dựng niềm tự hào dân tộc.
Man Nhi