(TAP) - Áo dài Huế (Việt Nam) không chỉ là trang phục truyền thống mà còn là biểu tượng sống động của di sản văn hóa cố đô, kết nối quá khứ và hiện tại, tạo nên vẻ đẹp trường tồn tại qua thời gian.
Theo những tư liệu chính thức được công bố trên Cổng thông tin điện tử của Ủy ban Nhân dân thành phố Huế, áo dài Huế hay còn gọi là áo dài ngũ thân, xuất hiện từ đầu thế kỷ XVII, phục vụ nhu cầu ăn mặc của cư dân Đàng Trong. Với thiết kế gọn gàng, kín đáo và giản tiện, tà áo đáp ứng tinh thần lễ nghi truyền thống của người Việt trong quá trình định cư nơi vùng đất mới. Danh sĩ Đào Duy Từ từng khuyến nghị Chúa Nguyễn Phúc Nguyên chọn áo dài ngũ thân làm quốc phục để tạo dấu ấn riêng biệt cho Đàng Trong so với Đàng Ngoài, tuy nhiên đề xuất này chưa được thực thi ở thời điểm đó.
Lễ hội áo dài trong các kỳ Festival Huế. Nguồn: Cổng thông tin Chính phủ Việt Nam
Phải đến năm 1744, khi Chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng Vương tại phủ chính Phú Xuân, áo dài ngũ thân mới chính thức được xác lập vị thế trong đời sống xã hội. Trong tiến trình cải cách toàn diện về hành chính, nghi lễ và văn hóa nhằm xây dựng hình ảnh một triều đại độc lập, Chúa đã định chế lại trang phục cho cả triều đình và thường dân. Từ đó, bộ “quần chân áo chít” tức áo ngũ thân tay chẽn kết hợp cùng quần hai ống được sử dụng làm quốc phục phổ biến trên toàn cõi Đàng Trong.
Sang thời nhà Nguyễn, với tinh thần thống nhất quốc gia cả về hành chính lẫn văn hóa, Hoàng đế Minh Mạng tiếp tục kế thừa và phát triển chủ trương từ thời chúa Nguyễn. Ông đã ban hành chính sách bắt buộc sử dụng áo dài ngũ thân làm thường phục chung cho mọi tầng lớp nhân dân, không phân biệt đẳng cấp hay vùng miền. Chính nhờ quyết tâm cải cách ấy, chiếc áo dài ngũ thân dần trở thành trang phục đặc trưng, hiện diện trong đời sống thường nhật của người Việt Nam, cả nam lẫn nữ và định hình như một biểu tượng văn hóa dân tộc.
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, áo dài Huế vẫn giữ vững vị thế như một biểu tượng văn hóa, một phần hồn cốt của vùng đất cố đô. Ngày nay, áo dài không chỉ hiện diện trong đời sống thường ngày mà còn là lựa chọn không thể thiếu trong các dịp lễ Tết, nghi lễ truyền thống của người Huế. Tà áo dài mềm mại, kín đáo tôn vinh vẻ đẹp thùy mị, đức hạnh của người phụ nữ xứ Huế; đồng thời cũng thể hiện phong thái đĩnh đạc, đoan chính của người đàn ông qua tinh thần “Nhân – Lễ – Nghĩa – Trí – Tín” trong các dịp hội làng. Với giá trị lịch sử – văn hóa to lớn, vào ngày 12/8/2024, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam đã ký Quyết định số 2320/QĐ-BVHTTDL, đưa tri thức dân gian “Tri thức may, mặc áo dài Huế” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho một loại hình trang phục không chỉ mang vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn ẩn chứa chiều sâu văn hóa vùng đất Thuận Hóa – Phú Xuân – Thừa Thiên Huế.
Hình ảnh Áo dài cũng được tôn vinh trong các kỳ lễ hội truyền thống và hiện đại, đặc biệt là các kỳ Festival, trở thành nét văn hóa đặc sắc, riêng có của miền núi Ngự, sông Hương. Nguồn: Facebook “Festival Huế”
Hình ảnh Áo dài cũng được tôn vinh trong các kỳ lễ hội truyền thống và hiện đại, đặc biệt là các kỳ Festival, trở thành nét văn hóa đặc sắc, riêng có của miền núi Ngự, sông Hương. Mới đây nhất, theo thông tin từ Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam, tối ngày 06/6 (giờ Việt Nam), tại không gian di sản Cung An Định, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế tổ chức chương trình “Đêm hội Áo dài Huế” với chủ đề “Dòng chảy lịch sử và vẻ đẹp trường tồn”. Sự kiện là điểm nhấn trong chuỗi hoạt động tôn vinh văn hóa Huế, đưa khán giả ngược dòng thời gian để cảm nhận hành trình phát triển của tà áo dài – từ thuở sơ khai đến hiện đại. Qua các bộ sưu tập độc đáo, sáng tạo và đậm chất truyền thống, như áo ngũ thân, áo Nhật Bình Huế, áo dài Nam Bộ, trang phục Bắc Bộ xưa…, cùng những thiết kế cách tân, cưới hỏi, hiện đại, mỗi tà áo trở thành một lát cắt văn hóa, một hơi thở dân tộc sống động.
Các bộ sưu tập trình diễn trong Đêm hội Áo dài Huế. Nguồn: Cổng thông tin Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam
Hình ảnh áo dài Huế nhờ vậy không chỉ được gìn giữ trong ký ức cộng đồng mà còn tiếp tục được làm mới, lan tỏa, và trở thành nét đặc sắc riêng có của miền núi Ngự – sông Hương, góp phần khẳng định vị thế của Huế trong bản đồ di sản văn hóa Việt Nam.
Phương Vi
