(TAP) - Erythritol là chất thay thế đường không calo, được sử dụng rộng rãi trong nhiều sản phẩm như thanh protein hay đồ uống tăng lực. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu gần đây chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng chất tạo ngọt này với nguy cơ tăng đột quỵ, làm rối loạn chức năng mạch máu não.
Theo công bố của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (U.S. Food and Drug Administration, viết tắt: FDA), erythritol là loại đường cồn (sugar alcohol), thường dùng để thay thế đường mía trong các sản phẩm: Nước giải khát không đường, thanh protein, socola, kẹo cao su, bánh quy hay nhiều loại thực phẩm dành cho người bị tiểu đường. Chất có độ ngọt dao động từ 25% đến 100% so với đường, nhưng gần như không chứa calo, không làm tăng đường huyết. Điểm khiến erythritol trở nên phổ biến là khả năng không gây sâu răng, không tạo ra phản ứng insulin, cũng không gây tiêu chảy ở liều thấp giống một số chất tạo ngọt khác. Nhiều nhãn hàng còn ghi rõ erythritol “tự nhiên”, vì có thể sản xuất từ quá trình lên men đường glucose có nguồn gốc thực vật như bắp.
Erythritol là loại đường cồn thường dùng để thay thế đường mía trong các sản phẩm nước giải khát, thanh protein, socola, kẹo cao su, bánh quy,.... Ảnh minh họa
FDA đã đưa erythritol vào danh sách các chất phụ gia thực phẩm cho phép sử dụng. Cơ quan áp dụng cơ chế xác định “mức tiêu thụ hàng ngày chấp nhận” (acceptable daily intake, viết tắt: ADI) với từng chất, dựa trên nghiên cứu độc tính, hệ số an toàn chuyển đổi từ động vật sang người. FDA xác định rằng lượng tiêu thụ hàng ngày ước tính của erythritol không vượt quá ADI, ngay cả khi xem xét ước tính phơi nhiễm cao. Chất phụ gia sẽ không gây ra mối lo ngại về an toàn nếu lượng tiêu thụ hàng ngày ước tính thấp hơn ADI. Thông tin từ FDA cũng cho biết thêm, đường cồn, chất tạo ngọt khác dùng để thay thế đường được Cục cho phép sử dụng có: Sorbitol, xylitol, lactitol, mannitol, maltitol.
Tuy nhiên, mới đây, một nghiên cứu công bố ngày 3/8 bởi Trường Đại học Colorado (Hoa Kỳ) đã chỉ ra những tác động tiêu cực tiềm ẩn từ erythritol đối với hệ vi mạch máu não. Nghiên cứu có tên “Chất tạo ngọt không dinh dưỡng erythritol ảnh hưởng xấu đến chức năng tế bào nội mô mạch máu não nhỏ” (The non-nutritive sweetener erythritol adversely affects brain microvascular endothelial cell function); thực hiện trong môi trường phòng thí nghiệm, cho thấy khi tiếp xúc nồng độ erythritol tương đương mức có ở lon đồ uống không đường, các tế bào nội mô thuộc vi mạch não có thể bị tổn thương do stress oxy hóa.
Một nghiên cứu công bố bởi Trường Đại học Colorado (Hoa Kỳ) đã chỉ ra những tác động tiêu cực tiềm ẩn từ erythritol đối với hệ vi mạch máu não. Nguồn: University of Colorado
Tế bào nội mô đóng vai trò duy trì hàng rào máu não - cơ chế bảo vệ quan trọng ngăn chặn chất độc hại thâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Khi bị ảnh hưởng bởi erythritol, hàng rào hoạt động kém hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành cục máu đông, yếu tố có thể gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Bên cạnh đó, erythritol còn được ghi nhận làm giảm hoạt động của oxit nitric - chất giúp giãn mạch máu; khiến mức endothelin-1 tăng, nguyên nhân làm co thắt mạch. Tình trạng co mạch kéo dài gây cản trở lưu thông máu đến não và tim, tăng nguy cơ thiếu oxy.
Cuối cùng, nghiên cứu trên chỉ ra erythritol ức chế cơ chế phá cục máu đông tự nhiên của cơ thể bằng cách làm giảm giải phóng plasminogen - một enzyme giúp ngăn ngừa hình thành huyết khối. Việc giảm hoạt động này đồng nghĩa với kết quả tăng khả năng tắc mạch máu não, đe dọa trực tiếp sức khỏe tim mạch, thần kinh.
Kết quả từ phòng thí nghiệm của Trường Đại học Colorado tương tự nghiên cứu quan sát trên người công bố năm 2023 trên tạp chí Nature Medicine. Nghiên cứu “Chất tạo ngọt nhân tạo erythritol và nguy cơ mắc bệnh tim mạch” (The artificial sweetener erythritol and cardiovascular event risk) theo dõi sức khỏe hơn 4.000 người trưởng thành tại Mỹ, châu Âu, phát hiện rằng: Những người có nồng độ erythritol trong máu cao nhất có nguy cơ gặp biến cố tim mạch nghiêm trọng (bao gồm đột quỵ, nhồi máu cơ tim) cao gấp đôi nhóm có nồng độ thấp. Mặc dù nghiên cứu chưa thể khẳng định mối quan hệ nhân quả trực tiếp do hạn chế về phương pháp quan sát, kết quả vẫn gây chú ý vì một lý do then chốt: Lượng erythritol phát hiện trong máu người tham gia không đến từ việc bổ sung nhân tạo mà hoàn toàn xuất phát từ chế độ ăn uống hàng ngày. Điều này đặt ra câu hỏi về tính an toàn của erythritol ngay cả khi tiêu thụ ở mức độ thông thường.
Vì vậy, người tiêu dùng, đặc biệt là người có bệnh nền về tim mạch, huyết áp cao hoặc đang có chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt cần cẩn trọng hơn khi sử dụng các sản phẩm chứa erythritol. Nên đọc kỹ nhãn thành phần, hạn chế tiêu thụ thực phẩm “ít đường nhưng nhiều phụ gia”, duy trì chế độ ăn cân bằng để giảm thiểu rủi ro sức khỏe về lâu dài.
Van Thy