(TAP) - Ngày 10/7/2025, Tòa án Liên bang tại New Hampshire đã ban hành quyết định ngăn chặn tạm thời đối với sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump về việc tước quốc tịch trẻ em sinh ra tại Mỹ nếu cha mẹ là người nhập cư bất hợp pháp hoặc chỉ có giấy tờ tạm trú.
Vào đầu năm 2025, Tổng thống Donald Trump đã ký ban hành sắc lệnh hành pháp gây tranh cãi về quyền công dân theo nơi sinh. Theo đó, những đứa trẻ sinh ra tại Mỹ từ ngày 20/2/2025 sẽ không còn được cấp giấy khai sinh công dân Hoa Kỳ nếu cha mẹ không có giấy tờ nhập cư hợp pháp hoặc đang cư trú tạm thời. Sắc lệnh trực tiếp thách thức đạo luật "birthright citizenship" (quyền công dân theo nơi sinh) vốn được đảm bảo bởi Tu chính án thứ 14 (Hiến pháp Mỹ) suốt hơn 150 năm qua và nhanh chóng vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức nhân quyền, luật sư di trú, các chính trị gia Đảng Dân chủ. Phe đối lập cho rằng sắc lệnh vi phạm nghiêm trọng Hiến pháp, đe dọa đến quyền lợi hàng ngàn trẻ em vô tội sinh ra trên đất Mỹ.
Sau đó, Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) cùng các tổ chức luật pháp, quyền dân tộc thiểu số như Asian Law Caucus, Legal Defense Fund,... và 22 tiểu bang do các thống đốc hoặc tổng chưởng lý thuộc Đảng Dân chủ dẫn đầu khởi kiện chính quyền Trump ra Tòa án liên bang tại New Hampshire. Liên minh ACLU yêu cầu tòa tuyên bố sắc lệnh trên vi hiến, ngăn không cho thi hành trên toàn quốc.
Tòa án liên bang tại New Hampshire ra phán quyết ngăn chặn tạm thời sắc lệnh về quyền nơi sinh của Trump. Nguồn: aclu.org
Tuy nhiên, vào cuối tháng 6/2025, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã ra phán quyết hạn chế quyền các thẩm phán liên bang trong việc ban hành lệnh cấm toàn quốc, trừ khi chứng nhận có một vụ kiện tập thể. Điều này tác động đến hàng loạt vụ khác đang diễn ra, bao gồm vụ chống lại sắc lệnh tước quyền công dân theo nơi sinh.
Vào ngày 10/7/2025, Thẩm phán toà án liên bang New Hampshire Joseph LaPlante chấp nhận yêu cầu công nhận vụ kiện của liên minh ACLU là tập thể, ngay lập tức ra lệnh chặn thi hành lệnh về quyền công dân theo nơi sinh do Trump ban hành trên toàn quốc. Điều này có nghĩa mọi đứa trẻ sinh ra tại Mỹ từ thời điểm sắc lệnh có hiệu lực sẽ vẫn được công nhận công dân Hoa Kỳ, bất kể tình trạng của cha mẹ. Thẩm phán Joseph LaPlante, người phụ trách vụ việc, khẳng định sắc lệnh gây ra “tổn hại không thể khắc phục” cho những đứa trẻ bị tước quyền công dân, có nguy cơ bị từ chối giấy khai sinh, thẻ an sinh xã hội, hoặc các quyền lợi cơ bản khác.
Phán quyết tòa án New Hampshire chỉ tạm thời, vụ kiện có thể sẽ lên đến Tòa án Tối cao. Nguồn: X “@ACLU”
Phát biểu tại thông cáo báo chí ngày 10/7, Cecillia Wang, Phó Giám đốc Pháp lý Quốc gia ACLU cho biết: “Đây là chiến thắng pháp lý lịch sử. Tòa án đã bảo vệ nền tảng Hiến pháp và gửi đi thông điệp rõ ràng rằng không một Tổng thống nào có thể đơn phương xóa bỏ Tu chính án thứ 14”.
Hiện vụ kiện vẫn đang trong giai đoạn sơ bộ, chính phủ liên bang có thể kháng cáo quyết định này, không loại trừ khả năng vụ việc sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ để có phán quyết cuối cùng.
John Tran